1. Sự cần thiết sử dụng thiết bị bắn tập súng bộ binh MBT-03
MBT-03 là thiết bị hỗ trợ kỹ thuật sử dụng công nghệ quang ảnh, kết nối với máy vi tính nhằm nâng cao chất lượng huấn luyện bắn súng bộ binh, tiết kiệm đạn dược, chi phí và thời gian. Giúp cho người chỉ huy các cấp nắm được chất lượng huấn luyện và những sai sót trong yếu lĩnh của người tập để kịp thời chỉnh sửa mà không cần bắn đạn thật.
Đối với các đơn vị làm nhiệm vụ giáo dục quốc phòng thuộc Bộ Giáo dục và Đào tạo, thiết bị được dùng để đánh giá kết quả huấn luyện thay thế cho bắn đạn thật (QĐ số 10/2005/ QĐ-BGD&ĐT ngày 1 tháng 4 năm 2005).
Thiết bị bắn tập SBB MBT-03 phát huy thế mạnh của các loại máy tính ngày càng phổ cập rộng rãi để đạt được những tính năng vượt trội so với các thiết bị hiện có về tính chuyên nghiệp, độ tin cậy, độ chính xác, gọn nhẹ, dễ sử dụng, mô phỏng sinh động tạo nên sự hứng thú trong học tập và rèn luyện.
2. Tính năng, công dụng của thiết bị bắn tập súng bộ binh MBT-03
Thiết bị bắn tập MBT- 03 được nối ghép với máy tính, sử dụng kỹ thuật mô phỏng dùng để luyện tập và đánh giá kết quả bắn tập súng tiểu liên AK bài 1. Thiết bị bắn tập MBT - 03 đạt được một số tính năng sau:
· Luyện tập và kiểm tra kết quả bắn đảm bảo độ chính xác và tin cậy cao ở cự ly thực (100m) hoặc các cự ly thu gọn.
· Trong quá trình ngắm bắn, màn hình máy tính thể hiện đường rê súng. Khi bóp cò, vết đạn lưu lại trên mặt bia kèm theo tiếng nổ mô phỏng.
· Máy tính tự tính điểm, đọc kết quả ra loa, lưu trữ và in ra máy in.
· Độ phân giải hiển thị cao: sai số không vượt quá 1cm trên bia cự ly 100m.
· Tư thế, động tác, yếu lĩnh bắn sát thực tế.
· Lực tay cò hoàn toàn như thật,
· Tương thích với hệ điều hành Windows 98, Windows XP và Windows 2000.
· Khối lượng gá thêm trên súng 200 gam (ảnh hưởng nhỏ hơn việc lắp lưỡi lê lên súng).
· Luyện tập được trong mọi điều kiện khí hậu và thời tiết.
3. Tính ưu việt của thiết bị MBT-03
So với các thiết bị bắn tập hiện có, thiết bị bắn tập MBT-03 mang tính chuyên nghiệp cao, là thiết bị duy nhất được Bộ Tổng tham mưu trang bị chính thức cho các đơn vị dùng để huấn luyện bắn tiểu liên AK bài 1 do có các ưu điểm vượt trội:
· Độ chính xác cao, là thiết bị duy nhất kể đến được độ nghiêng mặt súng trong kết quả bắn.
· Hiệu ứng âm thanh, hình ảnh sinh động, gây hứng thú trong luyện tập.
· Là thiết bị duy nhất hiển thị được quá trình ngắm bắn (đường rê súng) nhằm phân tích sai sót trong từng yếu lĩnh của người tập.
· Hiệu ứng âm thanh, hình ảnh sinh động, gây hứng thú trong luyện tập.
· Luyện tập và kiểm tra được ở cự ly thực của bài bắn (1), lực tay cò hoàn toàn như thật.
· Lưu được danh sách kết quả bắn của đơn vị để in báo cáo.
· Chỉ cần 3 phút để triển khai sử dụng qua 3 thao tác đơn giản: đặt bia, cắm giắc và khởi động chương trình.
· Có phim Video hướng dẫn sử dụng kèm theo thiết bị.
· Chế độ bảo hành 24 tháng (2 năm), hỗ trợ kỹ thuật miễn phí.
· Luyện tập và kiểm tra được trong bất kỳ điều kiện thời tiết nắng cũng như mưa mà vẫn đảm bảo độ tin cậy và tuổi thọ của thiết bị(2).
· An toàn tuyệt đối cho mắt vì không phải sử dụng bức xạ laser.
Chú thích:
(1) Luyện tập và kiểm tra ở cự ly thực của bài bắn là một yêu cầu rất quan trọng trong các bài bắn tính điểm, vì điều kiện ngắm bắn (cụ thể là khả năng điều tiết của mắt) ở cự ly thực khác hẳn với cự ly thu gọn mặc dù đã thu nhỏ kích thước bia. Điều này được giải thích như sau:
Khi ngắm, người ngắm phải đồng thời quan sát 3 điểm không cùng cự ly là khe ngắm, đầu ngắm và mục tiêu. Do mắt có đặc điểm là chỉ có thể điều tiết để nhìn rõ một trong 3 điểm mà không thể đồng thời nhìn rõ 3 điểm trên, nên trong điều kiện chiếu sáng tốt, hai điểm còn lại sẽ tạo trên võng mạc những vòng tròn mờ gây nên sai số ngắm (hình 2).
Khi sự khác biệt về cự ly giữa 3 điểm nói trên càng lớn, đường kính vòng tròn mờ càng lớn, gây ra sai số ngắm càng lớn. Quá trình lyện tập ngắm thuần thục, đúng phương pháp sẽ làm giảm sai số kể trên. Một số đơn vị do hạn chế về địa hình hoặc do hạn chế về thiết bị huấn luyện, kiểm tra đã sử dụng bia thu gọn, thậm chí thu gọn cự ly bắn còn 10¸20m dẫn đến không đạt được mục đích của việc luyện tập bắn.
(2) Thiết bị có thể luyện tập và kiểm tra được trong bất kỳ điều kiện thời tiết nắng cũng như mưa là vì có thể bố trí thiết bị tập trong phòng hoặc hành lang ngắm bắn ra bia đặt ở ngoài trời mà trên bia không cần phải bố trí bất kỳ một thiết bị điện tử nào, không cần bất kỳ một dây dẫn tín hiệu nào từ bia về vị trí hiển thị kết quả.
4. Nguyên lý cấu tạo
Thiết bị bắn tập súng bộ binh MBT-03 được cấu tạo bởi 4 khối chính (hình 3) bao gồm:
4.1. Khối thiết bị trên súng (hình 4) bao gồm:
4.1.1- Cụm camera lắp lên súng thông qua mối liên kết khối chữ V với nòng súng để thu ảnh từ khu vực mục tiêu. Từ camera có đường dây cáp truyền tín hiệu hình ảnh tại khu vực mục tiêu (bia) đến thiết bị nối ghép trước khi đi vào máy tính.
4.1.2- Hộp cò súng được gắn trên súng thông qua mối liên kết má kẹp với vòng cò, khi bóp cò, tay cò chuyển động về phía sau đẩy cần cò đóng mạch cho bộ cảm biến nhận tín hiệu tại thời điểm phát bắn xảy ra.
4.2. Khối thiết bị nối ghép: (hình 5) dùng để chuyển tín hiệu từ thiết bị trên súng đến máy tính.
Hình 5: Thiết bị nối ghép
4.3. Máy tính được cài đặt phần mềm bắn tập MBT-03 chứa các modul xử lý ảnh để xác định vị trí của trục nòng tính điểm và quản lý dữ liệu (máy tính không đi kèm đồng bộ theo thiết bị bắn tập MBT-03, các đơn vị tự mua sắm hoặc dùng máy tính đa dụng sẵn có).
4.4. Hệ thống bia (hình 6) dùng để dán bia giấy theo quy định và được đặt ở cự ly của bài bắn hoặc cự ly thu gọn.
Nguyên lý làm việc của thiết bị bắn tập MBT-03 được trình bày như sau: Ngắm bắn là quá trình đưa đường ngắm đi qua điểm ngắm để định vị cho trục nòng súng ở vị trí xác định sao cho đường đạn trung bình đi qua tâm mục tiêu (tâm vòng 10 trên bia). Khi bắn thực tế, đường đạn không đi qua tâm vòng 10 là do 2 lý do:
- Thứ nhất là do vị trí trục nòng tại thời điểm xảy ra phát bắn không đúng để dẫn hướng chuẩn xác cho đạn.
- Thứ hai là do tản mát kỹ thuật của đạn không thể khắc phục được bởi người bắn.
Vì vậy, để đánh giá được thao tác yếu lĩnh của người bắn, cần liên tục xác định được vị trí của trục nòng súng trong quá trình thao tác bắn. Vị trí trục nòng súng được xác định thông qua việc xử lý và đối sánh ảnh thu được từ camera đặt trên súng.
Trên hình 7 biểu diễn một camera được gắn cố định lên súng sao cho trục quang của thiết bị camera tạo với đường trục nòng một góc xác định. Tín hiệu ảnh thu được từ camera được chuyển về máy tính thông qua một dây cáp tín hiệu mềm và liên tục được hiển thị trên màn hình máy tính (hình 8).
Tại thời điểm phát hoả, cảm biến cò súng phát tín hiệu để máy tính lưu lại ảnh chụp khu vực mục tiêu. Khi vị trí trục nòng và độ nghiêng mặt súng thay đổi, tức là vị trí của trục quang học và độ nghiêng của camera cũng thay đổi theo làm vị trí và độ nghiêng của ảnh bia trên thị giới của camera thay đổi. Phần mềm máy tính nhận biết vị trí và độ nghiêng của ảnh bia trên thị giới camera thông qua hai điểm dấu hình chữ nhật đối xứng trên bia.
Khi coi đường ngắm của người hiệu chỉnh súng là chuẩn thì thay vì thao tác đo độ lệch của trung tâm cụm vết đạn so với tâm vòng 10 của bia để điều chỉnh đầu ngắm (khe ngắm) trong thao tác hiệu chỉnh súng bằng bắn đạn thật, phần mềm máy tính sẽ đặt một dấu chữ thập cố định vào vị trí trung bình của ảnh tâm vòng 10 trên thị giới camera và nhớ lấy toạ độ của nó. Sau khi quy không xong, người tập thao tác ngắm bắn theo yếu lĩnh, tại thời điểm phát hoả mà vị trí của chữ thập cố định rơi vào vị trí nào trên ảnh bia thì đó chính là điểm chạm mô phỏng của đạn trên bia (chưa tính đến độ nghiêng mặt súng). Trong quá trình người tập rê súng vào bia, ta sẽ quan sát thấy ảnh của bia chuyển động tương đối so với dấu chữ thập cố định thể hiện độ ổn định của đường rê súng.
Quá trình quy không cho thiết bị tương tự như quá trình hiệu chỉnh súng bằng đạn thật, cụ thể là người có đủ trình độ bắn chỉnh súng tiến hành bắn một số phát theo quy định trên thiết bị (không dùng đạn thật), phần mềm máy tính sẽ nhận biết được vị trí trung bình của ảnh tâm vòng 10 trên thị giới camera.